Wywiad z Karoliną Solecką-Rzytek – psychologiem i specjalistką w zakresie human resources.
Redakcja Sukces na szpilkach: Wychowanie ma wpływ na późniejsze życie zawodowe – prawda czy fałsz…
Karolina Solecka-Rzytek: Jak najbardziej prawdziwe. To właśnie rodzina najbardziej przyczynia się do kształtowania osobowości dziecka. Od warunków, w jakich jesteśmy wychowywani zależy głównie to, do czego w przyszłości będziemy chcieli dążyć. Dzięki wychowaniu znajdujemy swoje miejsce w społeczeństwie, a nasz światopogląd jest kształtowany i modyfikowany w oparciu o doświadczenia w rodzinie. Już jako dzieci uczymy się od swoich rodzin oraz najbliższego nam środowiska co jest ważne, a co nie. Kształtują się nasze relacje z otoczeniem, role jakie przyjmujemy w społeczeństwie. Tym samym kreujemy swoją drogę ku późniejszej karierze zawodowej. Beavers uważa, że społeczne i psychologiczne funkcjonowanie jednostek to wpływ doświadczeń rodzinnych. To, jak się w późniejszym życiu zachowujemy, jak myślimy, jakimi wartościami się kierujemy, a także jakie wyznajemy poglądy, to wielokrotnie skutek naszego po-chodzenia i wychowania. Aspiracje edukacyjne i zawodowe dzieci jak najbardziej zależą od środowiska rodzinnego. Często jest to oddziaływanie wieloczynnikowe, przejawiające się w sferze materialnej, wykształcenia, stylu życia, dochodu, a także wzorców postępowania, wartości poglądów, opinii, wyrażanych w kręgu rodzinnym.
Red.: Kobieta, która awansuje posiada następujące cechy…
K. S.-Rz.: Kobieta, która osiąga sukces, a więc awansuje dzięki swoim kompetencjom zawodowym posiada zestaw określonych cech. Kobiety sukcesu to głównie osoby posiadające wysoką inteligencję oraz cechujące się ekstrawersją. Są z reguły aktywne i mają skłonność do dominacji. Często mówi się o tzw. „osobach androgynicznych”. Są to bowiem osoby o cechach nietypowych dla swojej płci. „Kobiece kobiety” bowiem ograniczają wachlarz swoich zachowań zgodnie ze stereotypami płci. Kobiety androgyniczne posiadają natomiast swój indywidualny styl działania. Nie wiążą się z narzuconą rolą społeczną. Skupiają się zatem na rozwiązaniu problemu. Dzięki temu unikają sztywności zachowań, działają sprawnie, tym samym przyczyniając się do dobrej oceny w pracy i awansu zawodowego. Kobiety awansujące to osoby z wysoką samooceną, asertywne, ale jednocześnie empatyczne. Mają do siebie duże zaufanie oraz niski poziom lęku. Są otwarte i komunikatywne.
Red.: Śmiałość i odwaga drogą do sukcesu?
K. S.-Rz.: Badania pokazują nam, że ludzie odważni częściej osiągają sukces. To samo tyczy się odważnych kobiet. To jest proste – „nie próbujesz, nie wiesz, co mógłbyś osiągnąć”. Często osoby o niskiej samoocenie, a więc nieśmiałe i strachliwe wolą siedzieć cicho i nie wychylają się, bo nie wierzą w swoje siły. Nie mają odwagi sięgać po coś, co, według nich im się nie należy. Takie osoby często wymagają od siebie bardzo dużo, stają się perfekcjonistami, ale tracąc wiarę we własne możliwości podcinają sobie skrzydła i nie osiągają Wiele. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja z osobami cechującymi się wysoką śmiałością i odwagą – mają one motywację do działania dużo większą i szybciej osiągają zamierzony cel, często przy mniejszym wysiłku i zaangażowaniu. Mając bowiem odwagę sięgnąć wyżej, próbują i często okazuje się, że było warto. 
Osoby odważne dużo szybciej osiągają karierę zawodową, częściej aplikują na wyższe stanowiska pracy i dużo lepiej prezentują swój wizerunek.
Red.: Mit „grzecznej dziewczynki” – prawda czy fałsz…
K. S.-Rz.: „Grzeczne dziewczynki” jak najbardziej istnieją, ale nie zdarza się często, aby osiągały zauważalny sukces zawodowy. Mitem jest stwierdzenie, że jak tylko będziemy grzeczni, to osiągniemy wiele. Niestety często się to nie sprawdza. Każde dziecko wychowywane jest w pewnych warunkach i w określonych stereotypach.
Tożsamość płciowa dziecka zaczyna kształtować się już około 8 miesiąca życia. Całość procesu kształtowania tożsamości płciowej zajmuje jednak sporo czasu. Dziecko zaczyna też intensywniej interesować się sobą i swoim ciałem i dostrzegać różnice w budowie swojej i dzieci przeciwnej płci. Kiedy już rozpoznaje płeć nadal nie ma poczucia jej trwałości. Elementy wychowania takiej, jak chociażby ubieranie dziecka stereotypowo przynależnie do płci przyspiesza i ułatwia dziecku identyfikację.
Jednocześnie „wkładamy” dziecko w pewną rolę społeczną. Jeśli tutaj rodzic będzie kładł nacisk na stereotypowe wychowanie dziewczynki na „grzeczną damę” tak też się stanie. Ważne jest pokazywanie dziecku różnych ról i obserwowanie tego, co robi i jak zachowuje się dziecko. Jak już było wspomniane wyżej, największy sukces odnoszą kobiety o cechach androgynicznych, a więc niespecyficznych dla swojej płci. Obecnie wychowanie nie jest już tak restrykcyjne, ale wystarczy spojrzeć kilka pokoleń wstecz, kiedy to kobieta była wychowywana na „grzeczną dziewczynkę”, której rolą jest być matką i żoną, a już z pewnością nie powinna zajmować się takimi „bzdurami” jak kariera zawodowa. Przykładem może być tutaj np. stereotyp dotyczący wybitnych uzdolnień z zakresu nauk ścisłych. Powszechnie uważa się, że w tym obszarze bardziej uzdolnieni są mężczyźni. Dlatego też już od szkoły podstawowej to chłopcy są nauczani w tym zakresie, to na nich zwracają więcej uwagi nauczyciele. Jednak badania pokazują, że jeśli dziewczynkom pokazuje się te same wzorce, co chłopcom są one równie zdolne i posiadają umiejętności matematyczne. Wszystko zależy bowiem od wzorców jakie ma dorastające dziecko.
Red.: Przykłady „grzecznych dziewczynek” w biznesie, które osiągnęły sukces…
K. S.-Rz.: W biznesie raczej sukces osiągają kobiety nie pasujące do kategorii „grzecznych dziewczynek”. Jak już mówiliśmy wyżej, aby osiągnąć sukces w biznesie należy mieć w sobie dużo odwagi, siły i determinizmu. Należy wierzyć we własne siły i działać szybko, skupiając się na rozwiązaniu problemu. Niestety nie są to cechy „grzecznych dziewczynek”.
Red.: Współpraca z mężczyznami wymaga…
K. S.-Rz.: Mężczyźni w większości reprezentują styl zarządzania autorytarny. Często zarządzają poprzez delegowanie zadań „ z góry na dół”. Koncentrują się głównie na środowisku pracy, prestiżu, dążeniu do jak najwyższych wynagrodzeń. Tutaj pewnie każdy dopatrzy się wpływu ewolucji na męską rolę społeczną. To właśnie mężczyzna miał zapewnić byt swojej rodzinie.
Oczywiście jest to duża generalizacja i wśród mężczyzn będziemy wyodrębniać również wiele różnych stylów zarządzania, ale głównie tak działa większość. Dlatego też we współpracy z mężczyznami trzeba zwracać uwagę na rywalizację, walkę o najlepsze wykonanie zadania. Mężczyźni będą bardziej zwracali uwagę na konkretne efekty wyników. Dlatego też środowisko pracy będzie ograniczało się głównie do wykonywania działanie oraz skupienia się na wynikach przydzielonych zadań i osiąganie lepszych wyników. Współpraca z mężczyznami wymaga zaangażowania w działanie oraz skupienia się na wynikach.
Red.: Współpraca z kobietami wymaga…
K. S.-Rz.: Kobiety są częściej ukierunkowane na własny rozwój i ciekawe zadania. Mniej liczy się prestiż. Mają one tendencje do zarządzania demokratycznego.
Częściej niż mężczyźni podejmują decyzję w oparciu o zdanie swoich podwładnych. Współpracując z kobietą musimy się więc nastawić na duży udział w rozwoju firmy oraz wkład własny w realizację pomysłów. Kobiety są bardziej spostrzegawcze jeśli chodzi o kompetencje miękkie swoich podwładnych, więc dostrzegą twoje silne i słabe strony lepiej niż mężczyźni (dlaczego rekrutacją zajmuje się zdecydowanie więcej kobiet?). To przyczynia się do takiego rozdzielenia zadań wśród zespołu, że każdy powinien otrzymać zadanie zgodne ze swoimi kompetencjami.
We współpracy z kobietą należy nastawić się na lepszy nastrój w zespole. Kobiety są bowiem zdecydowanie bardziej empatyczne niż mężczyźni, dzięki czemu potrafią lepiej wzbudzić w pracownikach zaangażowanie oraz identyfikowanie się z firmą. Tutaj też zdecydowanie widzimy naszą podstawową rolę społeczną jaką jest bycie opiekunką.
Mając kobietę za szefa powinniśmy nastawić się na dużą samodzielność. Umożliwia to na pełne wykorzystanie wiedzy pracowników oraz wzbudzenie w nich poczucia odpowiedzialności za to, co robią.
Kobiety zdecydowanie nie przywiązują wagi do sztywnej organizacji zespołu pracowniczego. Dlatego też ich pracownicy mogą wykonywać wiele różnorodnych zadań dopasowanych do ich indywidualnych kompetencji.
Red.: Najlepszy styl zarządzania dla kobiety…
K. S.-Rz.: Demokratyczny, jak było już wspomniane wyżej – pozwala na zaakcentowanie cech typowo kobiecych jak empatia, nie zapominając jednocześnie o zadbaniu o rozwoju pracowników, ich zaangażowaniu w działanie poprzez zwiększanie im zakresu odpowiedzialności oraz właściwe dopasowanie zadań do kompetencji. Sprzyja on również zdrowej, atmosferze pracy, która podnosi morale oraz kulturę funkcjonowania w strukturach społecznych.
Red.: Podwładni oczekują od kobiety lidera…
K. S.-Rz.: Kobieta lider to energiczna, ambitna i dobrze wyedukowana kobieta, od której często oczekuje się znacznie więcej niż od mężczyzny lidera. Znów kłaniają się nam mity i stereotypy. Kobieta wciąż musi często więcej udowodnić będąc liderem. Jednocześnie ma zadanie ułatwione ze względu na swoje umiejętności społeczne. Umiemy łatwiej rozpoznać potrzeby i zrozumieć swój zespół jako całość oraz każdego pracownika z osobna. Kobietom łatwiej jest ocenić to, co ma największe znaczenie dla zespołu. Tym samym od kobiet liderów oczekuje się więcej zrozumienia i empatii niż od mężczyzn na stanowiskach kierowniczych. Dlatego też tak ważne jest posiadanie cech androgynicznych, aby sprostać wizerunkowi szefa idealnego.
Red.: Skuteczne metody wywalczenia podwyżki lub awansu przez kobietę…
K. S.-Rz.: Myślę, że aby nie popaść samemu w stereotyp należy odpowiedzieć krótko: taka sama jak dla mężczyzny. Należy dobrze wykonywać swoje obowiązki, umieć cenić swoją pracę i mieć odwagę walczenia o swoje. Asertywność jest tutaj kluczem do sukcesu. Niestety trzeba pójść do szefa i nie bać się powiedzieć: „jestem dobra i powinnam być doceniona”. Nie warto czekać i liczyć, że ktoś nas zauważy.
Red.: Moja recepta na sukces…
K. S.-Rz.: Robić to, co się lubi i w czym czujemy się dobrze, biorąc pod uwagę zarówno nasze kompetencje zawodowe jak i społeczne. Nie warto uciekać od swoich marzeń i zamiłowań. Nie warto również za wszelką cenę rezygnować z naszej roli społecznej, w której czujemy się najlepiej. Przecież nie każdy nadaje się na lidera i nie dla każdego wyznacznikiem sukcesu jest rozwój kariery zawodowej i bycie liderem.
W naszym społeczeństwie jest miejsce i dla „grzecznych dziewczynek” i dla kobiet liderów. Ja wierzę, że każdy jest w stanie osiągnąć sukces jeśli tylko bardzo chce i robi, to w czym czuje się najlepiej.
