Wiele z nas mówiło „Jestem zestresowana” albo „Jestem sfrustrowana”. Często stosujemy te sformułowania zamiennie, nie wiedząc, że te dwa stany różnią się od siebie. Sprawdźmy zatem czym jest stres a czym jest frustracja.
Stres
Stres jest stanem wzmożonego napięcia nerwowego, który jest reakcją na działanie różnych bodźców. Bodźce te mogą mobilizować do działania, albo prowadzić do stałego napięcia i w efekcie zaburzeń. Nie istnieje obiektywna siła bodźca. Bardzo dużo zależy od naszej oceny. Każdy ma bowiem inne przekonania, inne doświadczenia i inne sytuacje wywołują w nas stres. To właśnie od tej naszej oceny zależy jak dany bodziec zostanie zakwalifikowany – jako zagrażający, czy też może jako mobilizujący. Weźmy tutaj przykład porażki na egzaminie – dla jednych będzie to życiowa porażka, a dla innych szansa na lepsze przyswojenie materiału, na nowe podejście. Wszystko zależy od tego jak oceniamy możliwości poradzenia sobie z trudną sytuacją. Ocena ta właśnie determinuje fizjologiczną reakcję organizmu na ów bodziec. W efekcie doświadczamy szeregu różnych objawów, takich, jak:
- wzmożone napięcie mięśni, zwłaszcza w szyjnej lub dolnej części kręgosłupa
- uczucie duszności i dławienia
- częste bóle głowy
- wzrost ciśnienia krwi
- zaburzenia ze strony układu pokarmowego, zespół drażliwego jelita, mdłości, utratę apetytu (lub nadmierny apetyt)
- kłopoty z układem krążenia – przyspieszony puls, kołatanie serca
- zawroty głowy, uczucie zmęczenia i słabości
- obniżony nastrój, kłopoty z koncentracją i uwagą
- kłopoty ze snem
- stany lękowe.
U wszystkich z nas stres będzie przejawiał się w zróżnicowanych konfiguracjach powyższych objawów. Właśnie dlatego, że zależy on od indywidualnej oceny. Często zdarza się również, że nasz organizm wytwarza swoistą reakcję na stres. Dlatego tak ważna jest samoobserwacja swoich myśli, emocji, reakcji fizjologicznych i zachowań.
Frustracja
Frustracja natomiast jest stanem przykrego napięcia emocjonalnego, który został wywołany niemożnością osiągnięcia zamierzonego celu, czyli w sytuacji kiedy na drodze do realizacji danego celu napotykamy na przeszkodę. Tymi przeszkodami mogą być na przykład specyficzne zachowania innych ludzi, zdarzenia losowe, osobiste konflikty oraz nasze cechy fizyczne i psychiczne. Frustrująca może być więc niemożność podjęcia działania i brak postępów, czy też trudności z określeniem kolejnego etapu pracy. Frustracja, podobnie jak stres, wywołuje w nas pewne standardowe reakcje. Kiedy jesteśmy sfrustrowani, czujemy przede wszystkim:
- wszechogarniającą wściekłość – agresję skierowaną na siebie, na innych lub na cokolwiek, co jest pod ręką
- fiksację na powtarzaniu działań, które niekoniecznie pomagają w osiągnięciu celu
- regresję, kiedy to uciekamy się do rozwiązań bardziej prymitywnych w stosunku do dotychczasowych. Wynika do głównie z obniżenia sprawności funkcji intelektualnych.
